Soms is hij handig, die spellingcontrole in je tekstverwerkingsprogramma of in je e-mailprogramma. Maar vaak gaat het ook behoorlijk mis, waardoor er joekels van taalfouten in je tekst blijven staan.
Lees bijvoorbeeld eens deze zinnen:
Ken het zijn dat ik u kan?
De ze stol ziet waarde loos, ik denk dat ik en anderen wilt.
De spellingcontrole in Word geeft geen enkele fout aan in deze zinnen, toch is het vast niet wat je wilt zeggen.
Blind vertrouwen op de spellingcontrole is dan ook niet zo verstandig. Oké, het is een gemakkelijk geheugensteuntje wanneer je twijfelt waar je de puntjes op de e moet zetten bij creëren. Of wanneer je een woord als ‘café’ wilt typen, maar de snelkoppeling naar het ‘streepje’ niet uit je hoofd weet.
Om je tekst écht foutloos te krijgen, komt de spellingcontrole echter behoorlijk tekort.
Bij de boeken die ik redigeer merk ik regelmatig dat auteurs correcties die ik aangeef, weer terugdraaien als ze na de redactie hun tekst nog een keer doornemen. ‘Ja, de spellingcontrole gaf rode golfjes aan onder het woord, dus ik heb het maar aangepast’, hoor ik dan meestal.
Pas hiermee echter op, meestal verander je het weer terug naar een woord wat fout is.
Hieronder lees je de 6 belangrijkste redenen waarom je niet blind moet uitgaan van de correcties die de automatische spellingcontrole aangeeft.
1. Bestaande woorden, verkeerde context
De spellingcontrole rekent alle woorden die hij kent goed, maar kijkt niet of ze op die plek ook daadwerkelijk goed gebruikt worden.
Zo wordt de volgende zin goed gerekend, terwijl er toch echt een fout in staat:
Elke ochtend eet hij een appel en een bad yoghurt.
2. Samenstellingsproblemen
In het Nederlands plakken we oneindig veel woorden aan elkaar. De spellingschecker heeft echter lak aan veel van deze samenstellingen en geeft aan dat deze woorden los van elkaar geschreven moeten worden. In andere gevallen herkent hij het aan elkaar geplakte woord niet en krijgt het woord een rood golfje eronder. Vaak is het woord dan echter niet fout geschreven.
3. Onbekende woorden
Helaas kent de spellingcontrole ook veel woorden niet. Dat geldt zeker voor nieuwe woorden. Je kunt bijvoorbeeld zien dat Word geen fervent restaurant- en cafetariabezoeker is.
Sushi lukt nog wel, maar wasabi kent hij niet. Ook frikandel en kroket lukken nog net, maar bamischijf, kipnuggets en lihanboutje krijgen keurig rode golfjes onder het woord.
4. Grammaticale missers
Grammaticaal laat de spellingcontrole ook nogal wat missers zien. Neem bijvoorbeeld ‘hij is bekeurd’ of ‘hij is bekeurt’. Hoewel ‘hij is bekeurt’ hartstikke fout is, rekent de spellingscontrole het gewoon goed. ‘Ik ben kleiner als jouw’ wordt ook niet fout gerekend. Dubbele woorden in de zin (zoals: hij komt te te laat als hij nu niet opschiet), haalt de spellingcontrole er meestal wel uit, maar veel andere grammaticale missers ziet hij niet.
5. Lastige tussenletters
Een ander struikelblok zijn zogenoemde tussenletters, zoals de tussen-s. Dat is niet vreemd, want zelfs het Groene én het Witte Boekje hanteren geen vaste regels voor het gebruik van de tussen-s. Zo zijn kwaliteitscontrole en kwaliteitcontrole in het Nederlands allebei goed, maar je raadt het al: de spellingcontrole rekent de laatste van de twee fout. Vervelend, want het is dus wél goed gespeld. In sommige gevallen weet Word dit gelukkig wel. Om een voorbeeld te geven: spellingcontrole en spellingscontrole zijn allebei goed. En dat vindt Word ook.
6. Lidwoordfouten
Niet iedereen weet dat ‘het account’ juist is en dat ‘de account’ niet goed is. Een lidwoordfout is soms sneller gemaakt dan je denkt. Sommige nieuwe versies van Word herkennen dit soort fouten, maar dat is niet altijd zo. Als je twijfelt over het juiste lidwoord, is welklidwoord.nl een handige website. Hier vind je eenvoudig het juiste lidwoord bij een zelfstandig naamwoord. Ook gebruik ik regelmatig woordenlijst.org om te controleren hoe ik een woord schrijf of om het lidwoord te controleren.
Mensenwerk
De boodschap mag duidelijk zijn: vertrouw niet blind op de automatische spellingchecker. Werk ook niet dwangmatig elk rood lijntje weg. Het kan vals alarm zijn!
Een goed spellingcontrole blijft voorlopig mensenwerk. Laat je tekst daarom lezen door een collega, vriend of familielid. Of nog beter: schakel een redacteur in, zodat je zeker weet dat je boek, zakelijke tekst, webtekst, rapport, enz. niet vol staat met fouten. Je slaat de plank mis als jouw lezer of klant jouw tekst weglegt, omdat hij zich stoort aan de vele taalfouten. Zonde van al jouw energie, want je boodschap komt dan niet over zoals je hem had bedacht.
Een ding is in elk geval zeker:
Van een ‘live’ spellingscontrole door een redacteur wordt jouw tekst een stuk betrouwbaarder en sterker.